ABUL VАFО AL-BUZJONIYNING MARKAZIY OSIYODA DIZAYN TARIXINING RIVOJLANISHIGA TA’SIRI

Sobirov Tolib Ro`ziyevich, Prof. Turkiston yangi innovatsiyalar universiteti, Dr. Taner AŞCI, Doç. Dr. İhsan Toktaş, Ankara Yıldırım Beyazıt Universitesi, Türkiy

Авторы

  • Sobirov Tolib Ro`ziyevich, Dr. Taner AŞCI, Doç. Dr. İhsan Toktaş TerDU

Ключевые слова:

Hendese, Tasarım, Geometrik desen, Ebu’l Vefa el-Bûzcânî

Аннотация

Muhandislik grafika amaliy va tushunarli fan sohasi bo’lib, u bugungi kunda soha, materiya va fazoni tushunishga ta’sir qilishda davom etadi va kelajakda ham shunday qiladi. Tadqiqotda O‘rta Osiyoda muhandislik fanining paydo bo‘lishi va uning loyihalash tarixiga ta’siri hujjat tadqiqi usuli yordamida o‘rganildi. Bu yerda muhandislik fanining yetakchisi hisoblangan Abul Vafa al-Buzjoniyning (940-998) geometrik jismlarga yondashuvi va amaliy chizish usullari misollar bilan tushuntiriladi. Bundan tashqari, geometrik jismlarning cheksiz ko’payish qobiliyatidan foydalangan holda geometrik naqshlarni chizish misollari ham kiritilgan.

Библиографические ссылки

Assarzadegan N., Kritsonis V., A., (2008). Dividing and Composing the Squares. The Lamar University Electronic Journal of Student Research, Iran.

Aydın, C., (1996). Ebü’l-Vefâ El-Bûzcânî – Trigonometri ilminin kurucusu, İslam Ansiklopedisi, C:10 S. 348-349

Bakkal, A., (2019) İslam tarihinde rasathaneler. Bilimname XXXIX, 2019/3, 105-141, doi: http:// dx.doi.org/10.28949/bilimname.598262.

Bilkan, A., F., (2005). “Osmanlı Araştırmaları XXVI, Editörler: İnalcık, H., Erünsal, İ., Lowry H., Emecen, F., Kreiser, K., Enderun Yayınevi, İstanbul.

Bulatov, M.C., (1988). Геометрическая Гармонизация В Архитектуре Средней Азии (Orta asya mimarisinde Geometrik uyum), S.322, Moskova, Rusya.

Ebrahimi, A., N., Tooranpoor, M., (2022) Geometry and Mathematics in Timurid Architecture: Abu’l-Wafa and Shirazi. Nexus Network Journal https://doi.org/10.1007/s00004-022-00612-0 Fazlıoğlu, İ., (2012). Tahrîru Usûli’l-Hendese Ve’l-Hisâb, Eukleides’in Elemanlar Kitabının Tahrîri, Müellifi: Nasîruddin Tûsî, Enderun Yayınevi, İstanbul.

Haddad, M., Doğanay, A. (2017). Kitâb fîmâ yehtâcü ileyhi’s-sânî„ min a’mâli’l-hendese” adlı eserin âidiyet meselesi üzerine. Türk İslâm Medeniyeti Akademik Araştırmalar Dergisi, Cilt: 12, Sayı: 23, İstanbul.

Harding, P., E., (2001). Geometry and Geometers of Later Islamic Architecture. History of Art pp 1-25. http://www.hardingfineart.com/images/islamic.

Hashemipour, B. (2007). Būzjānī: Abū al‐Wafā’ Muḥammad ibn Muḥammad ibn Yaḥyā al‐Būzjānī.

In: Hockey, T., et al. The Biographical Encyclopedia of Astronomers. Springer, New York, NY. https:// doi.org/10.1007/978-0-387-30400-7_223 Hogendijk J. P. (2012). Mathematics and Geometric Ornamentation in the Medieval Islamic World, Newsletter of European Mathematical Society, ISSN 1027-488X, 37-43.

Kennedy, E., S., (1984). Applied Abu’l-Wafa’s mathematics in the tenth century: calculates the distance Baghdad-Mecca, Historia Mathematica 193-206 ,Lebanon.

MacTutor, https://mathshistory.st-andrews.ac.uk/Miller/stamps_extra/ Personally designed stamps.

University of St. Andrews. Erişim: 14.11.2023.

Necipoğlu, G. (1995). The Topkapı Scroll: Geometry and Ornament in Islamic Architecture, Santa Monica, CA: The Getty Center for the History and the Humanities.

Nielsen, J., L. (2010). The Heart is a Dust Board: Abu’l Wafa Al-Buzjani, Dissection, Construction, and the Dialog Between Art and Mathematics in Medieval Islamic Culture. [Online] available at http:// historyofmathematics.org/wp-content/uploads/2013/09/2010-Nielsen.pdf Erişim: 09.01.2024 Özdural, A., (2000). Mathematics and Arts: Connections between Theory and Practice in the Medieval Islamic World, Historia Mathematica, 27, Academic Press.

Sarhangi, R. (2007). Geometric Constructions and their Arts in Historical Perspective. Bridges Mathematical Art Exhibit, San Sebastian Strict, H., K., (2014). Abu’l-Wafa Al-Buzjanı (940 – 998), Spektrum der Wissenschaft Verlagsgesellschaft Heidelberg, https://www.spektrum.de/wissen/abul-wafa-940-998/1219535 Wikipedia, Abul wafa al Buzjani, Abul Wafa crater AS16-M-3001 ASU - Abul Wáfa (crater) - Wikipedia. Erişim 13.11.2023 Sobirov T.R., Q.Amonov. IX-XV asrlar Markaziy Osiyo allomalirining geometrik yasashlarning zamonaviy ta’limda qo‘llash. Педагогик маҳорат журнали. 2021 й 2-сон, 225-227 б.

Загрузки

Опубликован

2024-10-21

Выпуск

Раздел

Статьи