FAXRUDDIN O‘ZJANDIYNING HAYOTI VA ILMIY FAOLIYATI
Ikromjonov Akmaljon Maxmudjonovich, O‘zbekiston xalqaro islom akademiyasi mustaqil tadqiqotchisi
Ключевые слова:
hanafiy mazhabi, usul al-fiqh, Faxruddin O‘zjandiy, Shihobuddin Marjoniy, Abu Xanifa, ibn Kamol Bosho, ibn Qutlubug‘o.Аннотация
Faxruddin O‘zjandiy va u kishining shogirdlari hanafiy mazhabining asosiy usul qoidalarin ishlab chiqgach, ulardan oldingi Faxriddin Roziy, Al-Xassof, At-Tahoviy va Al-Karxiylardek mutaqaddim faqihlar mazhab asoschilari joriy qilgan qoidalarni jamlab usul qoidalari majmuini yaratishdi. Maqolada so‘z yuritadigan Faxruddin O‘zjandiy singari mutaaxxir olim esa o‘zlaridan oldingi mutaqaddim faqihlarning joriy qilgan qoida va tamoyillarini atroflicha yoritib berildi. Ularni dalillab, eng sahih qovllar bilan quvvatlab sharhlashdi. Eng asosiysi bu ma’lumotlarni eng loyiq bob va bo‘limlarga taqsimlab, hanafiy mazhabi usul ul-fiqh ilmini ta’lim beradigan tengsiz asarlarni yozib qoldirishdi. Mazkur maqolada Hanafiy mazhabining mana shunday so‘nggi avlod eng zabardast olimi haqida so‘z yuritiladi.
Библиографические ссылки
Абу Муҳаммад Абдул-Қодир ибн Абул-Вафо Муҳаммад ибн Муҳаммад ал-Қураший ал- Мисрий. Ал-Жавоҳир ал-музий‘а фи табақот ал-ҳанафиййа. 5 жилдли / Абдулфаттоҳ Муҳаммад ал-Хулв таҳрири остида. – Қоҳира: Ҳижр, 1993. – Ж.2. – Б. 93
Кавакжи. Б. 126
Исмоил Пошо ал-Бағдодий. Ҳадийятул-орифин. 2 жилдли. − Байрут: Дор иҳйо ат-турос ал- арабий, 1951. – Ж.1. − Б. 9 (Бундан кейин: Ҳадийятул-орифин.); Лакнавий. Ал-Фаво’ид. – Б. 24; Кавакжи. – Б. 224
Лакнавий. Ал-Фаво’ид. – Б. 111; Аз-Зириклий. Ал-А‘лом. – Ж.2. – Б. 224; Каҳҳола. Мў‘жам. – Ж.1. – Б. 594; Тошкўпризода. – Ж.2. – Б.252.
Ат-Тамимий. Ат-Табақот ас-саниййа. – Ж.2. – Б.116; Ал-Қураший. – Ж.2. – Б. 93.
Ал-Қураший. Ал-Жавоҳир. – Ж.2. – Б. 93; Ат-Тамимий. Ат-Табақот ас-саниййа. – Ж.2.– Б. 116; Лакнавий. Ал-Фаво’ид. – Б. 111; Аз-Зириклий. Ал-А‘лом. – Ж.2. – Б. 224; Каҳҳола. Мў‘жам. – Ж.1. – Б. 594; Тошкубризода. Мифтоҳ ас-саода. – Ж.2. – Б. 252
Муминов А.К. Роль и место ханафитских ‘улама’ в жизни городов Центрального Мавараннахра (II-VII/VIII-XIII в): Дис. … докт. ист. наук. – Т.: ТИУ, 2003. – Б. 220 (Бундан кейин: Муминов.)
Лакнавий. Ал-Фаво’ид. – Б. 336.
Тамимий, – Ж:3. –Б. 115
Ибн Камол Пошо. Табақот ал-мужтаҳидин. // Абу ‘Абдураҳмон ибн ‘Ақил таҳрири остида. – Миср: Матба‘ат ал-Жабловий, 1977. – Б. 14. (Бундан кейин: Ибн Камол Пошо. Табақот ал-мужтаҳидин.); Ибн Қутлубуғо. Ат-Тасҳиҳ ала Мухтасар ал-Қудурий. − Б. 23; Ибн ал-Имод. Шазарот аз-заҳаб. – Ж.6. − Б. 504; Лакнавий. Ал-Фаво’ид. – Б. 111
Ибн Камол Пошо. Табақот ал-мужтаҳидин. – Б. 14.
Абул-Ҳусайн Аҳмад ибн Муҳаммад ибн Аҳмад ибн Жаъфар ибн Ҳамдон ал-Қудурий ал- Бағдодий (362/972-428/1036 йй). Қаранг: Brockelmann, GAL. – Ж.1. − Б. 174 (199)
Зайнуддин Қосим ибн Қутлубуғо. Ат-Таржиҳ ва ат-Тасҳиҳ ала Мухтасар ал-Қудурий. 1 жилдли / Зиё Юнус таҳрири ва таҳқиқи остида. − Байрут: Дар ал-кутуб ал-¬илмийя, 2002. − Б. 134 (Бундан кейин: Ибн Қутлубуғо. Ат-Тасҳиҳ ала Мухтасар ал-Қудурий.)
Лакнавий. Ал-Фаво’ид. – Б. 111.
Ҳожи Халифа. Кашф аз-зунун. – Ж.2. – Б. 144
Ибн Камол Пошо. Табақот ал-мужтаҳидин. – Б. 13. Шиҳобуддин Абу-Ҳасан Ҳорун ибн Баҳоуддин Ал-Маржоний Ал-Қозоний. Нозуратул-Ҳақ фи фарзияйт ал-Иша ва ин лам йағибиш- шафақ. 1 жилдли. / Ўрхан Идрис ва Абдул-Қодир Салжуқ таҳрири остида. –Истамбул: Дорул- ҳикма, 2012. –Б. 193-198 (Бундан кейин: Ал-Маржоний. Нозуратул-Ҳақ.)
Ибн Камол Пошо. Табақот ал-мужтаҳидин. – Б. 14.
Ал-Маржоний. Нозурат ал-Ҳақ. –Б. 202
Шиҳобуддин Ал-Маржоний. Нозурат ал-Ҳақ. – Б. 204-209
Ибн Камол Пошо. Табақот ал-мужтаҳидин. – Б. 14
Шиҳобуддин Ал-Маржоний. Нозурат ал-Ҳақ. – Б. 210-211.
Абул-Ҳасанот Абдул-Ҳай Ал-Лакнавий. Ан-Нофеъ Ал-Кабир шарҳ Ал-Жомеъ ас-Сағир. 1 жилдли. –Карачи: Идарат ал-Қуръани вал-улум вал-¬исламийя, 1990. – Б. 11-12. (Бундай кейин: Ал-Лакнавий. Ан-Нофеъ Ал-Кабир.)
Муҳаммад Абу Заҳра. Абу Ҳанифа, ҳаятуҳу, асруҳу ва араъуҳу ва фиқҳуҳу. 1 жилдли. – Қоҳира: Дорул-фикр ал-арабий, 1947. – Б. 501. (Бундай кейин: Абу Заҳра. Абу Ҳанифа.)
Ибн Камол Пошо. Табақот ал-мужтаҳидин. – Б. 14.
Ал-Маржоний. Нозурат ал-Ҳақ. –Б. 202
Самъоний. Ал-Ансоб. – Ж.11. –Б 249; Ал-Қураший. Ал-Жавоҳир. – Ж.2. – Б. 434
Ал-Қураший. Ал-Жавоҳир. – Ж.2. – Б. 434
Фатовои Қодихон. УзР ФА ШИ № 11228. – Ж. 4. – Б. 503 (Бундан кейин: Фатово Қозихон).
Ал-Қураший. Ал-Жавоҳир. – Ж.2. – Б. 434, 576, 74; Лакнавий. Ал-Фаво’ид. – Б. 165, 204, 108; Самъоний. Ал-Ансоб. – Ж.11. –Б 249; Ҳадийат ал-орифин. – Ж.1. − Б. 280 (144)
Лакнавий. Ал-Фаво’ид. – Б. 108.
Ал-Қураший. Ал-Жавоҳир. – Ж.3. – Б. 446; Лакнавий. Ал-Фаво’ид. – Б. 342.
Лакнавий. Ал-Фаво’ид. – Б. 262; Ал-Қураший. Ал-Жавоҳир. – Ж.3. – Б. 78
